In Skåne, in het zuiden van Zweden, wordt op ambachtelijke wijze een milieuvriendelijke verf gemaakt van alleen natuurlijke ingrediënten; Ottosson lijnolieverf.
Ik had geluk toen ik eind juni, net na het Zweedse midsommar, Ottosson Färgmakeri bezocht; het vlas wat verbouwd wordt om lijnolie te produceren stond net op het punt om te gaan bloeien en dat is fantastisch om te zien, velden vol kleine zachtblauwe bloemetjes voor zover je oog reikt. Die miljoenen kleine zachtblauwe vlasbloempjes produceren uiteindelijk het lijnzaad waaruit druppel voor druppel goudkleurig lijnolie wordt geperst, het is een heel langzaam proces, die miljarden kleine zaadjes persen tot pure koudgeperste olie.
Daarna wordt er van deze lokaal geperste olie samen met natuurlijke pigmenten op ambachtelijke wijze lijnolieverf gemaakt in het plaatsje Genarp, zo'n 20 minuten verderop.
"Toen ik met het maken van verf begon, in de jaren 80, kochten we onze lijnolie in en kwam deze niet uit Zweden" vertelt Gunnar Ottosson die meer dan 30 jaar geleden begon met het maken van ambachtelijke lijnolieverf. "Maar op een gegeven moment was het logischer om vlas gewoon weer regionaal te verbouwen. Dat werd vroeger, toen vlas nog veel gebruikt werd voor het maken van olie, verf en de vezels voor het maken van stoffen (linnen), ook gewoon gedaan. Ik ben toen een samenwerking aangegaan met een boer uit de buurt en nu gebruiken we alleen nog lokaal geteeld lijnzaad waarvan we zelf olie persen, gewoon in de buurt."
"Vroeger, voor de tweede wereldoorlog toen overal in Europa nog veel lijnolie en lijnolieverf werd gebruikt, werd door heel Europa vlas geteeld, maar toen na de tweede wereldoorlog lijnolieverf plaats maakte voor verf op basis van aardolie en daarnaast ook synthetische stoffen, die ook als basis de aardolie-industrie hebben, in opmars kwamen verdwenen de vlasvelden. Synthetische producten namen grotendeels de plaats in van natuurlijke producten. De meeste verven die je tegenwoordig koopt zijn eigenlijk in de basis gewoon vloeibaar plastic, plastic met oplosmiddel wat verdampt waarna je een laagje plastic over je houtwerk overhoudt, dat geldt ook voor synthetische waterverdunbare verf. Lijnolieverf werkt anders" vertelt Gunnar. Hij kan uren over lijnolieverf, en alles wat erbij komt kijken, praten.
In het dorpje Genarp in Skåne de meest zuidelijke (en eigenlijk verrassend mooie) provincie van Zweden startte Gunnar Ottosson in de jaren 80 zijn ambachtelijke verfmakerij, die inmiddels is uitgegroeid tot een heuse fabriek. Daar wordt van die lokaal geproduceerde lijnolie samen met verschillende natuurlijke pigmenten lijnolieverf gemaakt. "Eigenlijk gebeurt het maken van de verf nog steeds op dezelfde ambachtelijke manier als vroeger, helemaal zonder chemische toevoegingen, maar wel met de kennis van nu."
Het maken van lijnolieverf is een ambacht wat eeuwen oud is. Door het gebruik van moderne technieken maakt wordt in de Ottosson fabriek een duurzame verf gemaakt die milieuvriendelijk is en daarnaast het hout van binnen en buiten beschermd.
"Lijnolieverf legt geen plasticlaagje op het hout zoals synthetische verf dat wel doet" legt Gunnar uit, "de olie trekt in het hout en beschermt het, maar tegelijkertijd wordt het hout niet afgesloten zoals dat bij synthetische verf wel gebeurd en kan zich dus aanpassen aan de omstandigheden. Het hout kan blijven ademen en kan dus nooit onder de verf gaan rotten zoals je dat vaak wel bij synthetische verf ziet. De verf is helemaal veilig en bevat geen synthetische toevoegingen en gevaarlijke oplosmiddelen, het is 100% puur natuur" gaat Gunnar verder, "en omdat de verf helemaal veilig is zijn er in de fabriek voor de medewerkers ook geen speciale beschermende kleding, handschoenen of brillen nodig."
De Ottosson fabriek ligt net buiten het dorp en kijkt uit over het vlakke landschap van Skåne. Dat vlakke lnadschap wat dan weer heel geschikt is voor windenergie.
Er wordt in de fabriek dan ook zoveel mogelijk milieuvriendelijk gewerkt. De energie die nodig is voor de productie wordt zelf opgewekt met behulp van een eigen windmolen en zonnepanelen. Trots laat Gunnar ons het paneel zien, het hangt voor iedereen goed zichtbaar in de entreehal van de fabriek en houdt het aantal zonnenuren en de hoeveelheid windenergie die opgewekt is bij. "We wekken meer op dan we nodig hebben en wat er teveel is leveren we aan het netwerk" Het verwarmen van de fabriek gebeurt door middel van een warmtepomp die vlak achter de fabriek is geïnstaleerd.
Naast het grootschaliger productiegedeelte is er ook een speciaal atelier, daar worden speciaal bestelde kleuren gemengd, dat gebeurd allemaal handmatig en op het oog door een ervaren team. In dat atelier valt je oog direct op een grote kast die gevuld is met kartonnen dozen waar alle voorbeelden en recepten in zitten. En in de lokale Ottosson winkel die direct aan het atelier grenst kun je de Ottosson verf kopen. "Wij distribueren verf door heel Scanidinavië en ook naar verschillende verkooppunten in Europa, het blijft groeien, maar door een eigen winkel te hebben hou je het contact met de klant en dat is fijn" zegt Gunnar "Zo zijn we ook begonnen"
© Anna Rubingh
